دوئل ترامپ-پوتین بر سر موشک های میان برد

 نزدیک به یکسال است که تنش ها بین آمریکا و روسیه بر سر پیمان منع موشک‌ های هسته ‌ای میان ‌برد (INF)ادامه دارد؛ دعوایی که گویی تا خروج آنها از پیمان مذکور خاتمه نخواهد یافت.
در پاسخ به تهدیدات مکرر کاخ سفید در ارتباط با خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌ های هسته ‌ای میان ‌برد، دیروز (شنبه -۱۳بهمن ماه) «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه، عضویت مسکو را در این پیمان به حالت تعلیق درآورد؛ تصمیمی که پس از نشست با مقامات حوزه سیاست خارجی و امنیتی همچون «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه و «سرگئی شویگو» وزیر دفاع اتخاذ شد و از عزم جزم کاخ کرملین در این زمینه حکایت می کرد.
تصمیم پوتین به تعلیق اجرای پیمان موشکی پس از آن انجام گرفت که چند روز پیش «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا با ادبیات تهدیدآمیز، اعلام کرد در صورت عدم اجرای پیمان منع موشک‌ های هسته‌ای میان ‌برد از سوی مسکو، آمریکا تا شش ماه دیگر از آن خارج می شود.
این نخستین باری نیست که مقامات آمریکایی از خروج احتمالی خود از ‘آی ان اف’ صحبت می کنند. پیشتر (۱۸مهرماه) نیز ترامپ، روسیه را به نقض پیمان متهم کرد و از احتمال خروج آمریکا از توافق مذکور سخن به میان آورد. او تاکید کرد که «روسیه متاسفانه این پیمان را محترم نشمرده و برای همین ما این توافقنامه را فسخ کرده و از آن خارج می ‌شویم».
دعوای واشنگتن و مسکو به موشک های جدید’ 9M729 ‘ روسیه برمی گردد؛ موشک ‌هایی که در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از آن ‌ها با کد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ SSC-8 نام برده می شود. مساله بر سر برد این قبیل موشک ها است در حالی که مسکو برد آن را زیر ۵۰۰ کیلومتر یعنی کوتاه برد معرفی می کند اما آمریکا برد آن را حدود ۲ هزار ۶۰۰ کیلومتر ارزیابی می کند؛ بردی که در زمره موشک های میان برد قرار دارد و در صورت صحت خبر، پیمان آی ان اف نقض می شود.
اینک این پرسش به ذهن می رسد که پیمان آی ان اف چیست و چه محدودیت هایی را برای فعالیت های موشکی در نظر گرفته است؟
آی ان اف پیمانی نظامی است که حدود سه دهه پیش (۱۹۸۷ میلادی) بین «رونالد ریگان» رئیس جمهوری آمریکا و «میخائیل گوباچف» آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی به امضا رسید. بر پایه این پیمان، تولید و آزمایش موشک ‌های کوتاه برد ۵۰۰ کیلومتر تا میان بردهایی ۵۵۰۰ کیلومتری (در مجموع ۳۰۰ تا ۳۴۰۰ مایل) از سوی دو طرف منع شد.
خروج ترامپ از پیمان مذکور نیز مانند ده ها پیمان دیگر همچون پیمان اقلیمی پاریس، شراکت ترانس پاسیفیک، نفتا، برجام و غیره دور از انتظار نیست. دولت ترامپ با هر توافقی که برای این کشور محدودیت ایجاد کند به شدت مخالف است به ویژه اینکه آی ان اف توان نظامی و موشکی ایالات متحده را تضعیف می کند.
افرادی چون ترامپ و وزیر امور خارجه او، پیمان منع موشک‌ های هسته‌ ای میان ‌برد را در تعارض با راهبرد نظامی ایالات متحده می بینند. بهمن ماه پارسال به دستور ترامپ، دکترین هسته ای جدید این کشور در اختیار رسانه ها قرار گرفت. در بخشی از دکترین اتمی دولت ترامپ، آمده بود که «برای مقابله با روسیه، زرادخانه اتمی آمریکا تنوع بیشتری پیدا می ‌کند و بمب‌ های هسته‌ ای کوچک ‌تر تولید خواهد شد.»
در کنار روسیه، چین نیز از دیگر اهداف مقامات کاخ سفید به شمار می رود؛ کشوری که با توسعه اقتصادی و نظامی چشمگیر خود، خواب ترامپ را پریشان ساخته است. روز شنبه «گنگ شوآنگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین در حالی خواستار پایبندی آمریکا و روسیه شد که کشور او یکی از دلایل خروج احتمالی کاخ سفید از پیمان موشکی به شمار می رود.
لازم به یادآوری است آی ان اف در فضای جهان دوقطبی جنگ سرد بین اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا به امضا رسید و در آن فضا چین و قدرت های اروپایی به دلیل عدم تاثیرگذاری بر تحولات و معادلات جهانی نادیده انگاشته شده بودند. بنابراین در شرایط کنونی آمریکا تمایلی به پایبندی به توافقی نشان نمی دهد که رقبای اصلی از دایره شمولیت آن خارج باشند.
در کنار چین، برخی مقامات اتحادیه اروپا نیز بارها نسبت به نابودی آی ان اف ابراز نگرانی کرده اند. آنها نقض پیمان منع موشک‌ های هسته‌ ای میان ‌برد را بسترساز تشدید رقابت تسلیحاتی و آغاز فصل جدیدی همچون جنگ سرد در روابط بین الملل می دانند؛ وضعیتی که به شدت بر هزینه های کشورهای مختلف جهان از جمله اعضای اتحادیه خواهد افزود.
همچنین کارشناسان حوزه روابط بین الملل بر این باورند که با نابودی پیمان منع موشک‌ های هسته‌ ای میان ‌برد، دست آمریکا برای استقرار جنگ‌ افزارهای موشکی و هسته‌ ای در خاک اروپا و همچنین مداخله در امور قاره سبز را با هدف مقابله با روسیه باز خواهد شد.

منبع: ایرنا