حمل و نقل عمومی سیلابسی نوین در توسعه شهری

آینور فاروقی، دکترای برنامه‌ریزی شهری/ در شهرسازی امروز، توسعه شهر را نمی توان بدون حمل و نقل عمومی و نقش آن متصور شد. به عبارت دیگر حمل و نقل عمومی به عنوان شریانهای اصلی حیات شهر؛ سرزندگی و پویایی را برای محیط پیرامون خود به ارمغان می آورند. بر همین اساس به جرات می توان رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی را یکی از تکامل یافته ترین دیدگاههای توسعه شهری نام برد.

در این رویکرد با افزایش کاربری مختلط و گسترش تعاملات اجتماعی و تسهیلات حمل و نقل عمومی ،  امکان زیست در محیطی با گزینه های متعدد و در دسترس  برای شهروندان فراهم می شود. در نگاه اول ، کاهش آلودگی هوا و مصرف منابع فسیلی اولین پیامد قابل ملموسی  است که به ذهن متبادر می شود حال آنکه با اختصاص زمان کمتری به رانندگی ،  شهروندان زمان بیشتری برای حضور در جامعه و غنای روابط اجتماعی و فرهنگی دارند؛ که این خود غنیمت بزرگی برای مدیران شهری است در روزگاری که چالش های اجتماعی و فرهنگی از جمله مباحث مهم روی میز مدیریت شهری است.

برنامه ریزان و طراحان شهری در این نوع از توسعه به دنبال خلق شهری هستند  با محله ها و همستان‌هایی فشرده که قابلیت پیاده روی و دوچرخه سواری  در پیرامون ایستگاههای حمل ونقل عمومی برای شهروندان فراهم باشد. دنیای مدرن این بار توجه زاید الوصفی  به تکنولوژی و فناوری  داشت این بار  نگاهش معطوف به انسان  و حلقه های پیرامونی آن شده است، تا در سرعت صفر و یکی  زندگی ماشینی فراغتی برای تعامل با جامعه خود داشته باشد. طرفیت سازی شهری در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ماحصل این رویکرد است که اجرایی شدن آن نیازمند  فهم دقیقی  از توسعه بر مبنای حمل ونقل عمومی است. بدیهی است که  در غیاب توجه به اصول رویکردی موردنظر صرفا با گسترش کالبدی در مجاورت سیستم حمل و نقل عمومی مواجه خواهیم شد که خودپدیده ای چالش زا برای شهر و شهروند است.

علی رغم توسعه روز افزون جمعیتی وکالبدی شهر تهران، همچنان مسیر توسعه بر مدار قواعد و ضوابط سنتی تدوین شده در طرح های جامع و تفصیلی می گذرد، طرح هایی که بدون هیچ گونه چشمداشتی به رویکردهای نوین شهرسازی، آینده شهر تهران را در میان دود و ترافیک رقم می زند.

با همه اینها باید واقع بین باشیم و بدانیم که توسعه بر مبنای حمل و نقل عمومی نقطه پایان چالش های شهری  نخواهد بود اما یقینا گامی است آغازین در مسیر پایداری شهر و ارتقاء زیست شهری.